3. Sint Josephstraat 29

Dagboek van Jan Smans 

Sint Josephstraat 29 1e pagina Smans dagboek

Soms leer je iemand pas na zijn dood kennen. Dat geldt zeker voor Jan Smans (1919 – 2008). In onze jeugd brengt hij in Dongen dagelijks Dagblad De Stem rond. En hij blijkt dat zijn hele leven lang gedaan te hebben, ook voor de Tweede Wereldoorlog al. Net als zijn vader voor hem. Soms werkt hij in die periode ook tijdelijk bij de schoenfabriek van Ligtenberg, de JAL, op loopafstand van hun huis in de Sint Josephstraat nr. 29 

Uit contacten met zijn zonen, Jan en Cees, wordt duidelijk dat hun vader onder de oorlog een handgeschreven dagboek heeft bijgehouden. Nauwgezet houdt hij vanuit de krant, die hij dagelijks bezorgt, bij hoe het met de oorlog staat. Dichtbij in Brabant, maar ook ver weg: in Azië, in Afrika en het Oostfront. 

In het Vijfde Dagboek van 25 februari tot 14 november 1944 meldt hij de volgende gebeurtenissen. 

13 maart: Uit Dongen vertrekken er geen arbeiders meer naar Duitsland, want de meesten zijn ondergedoken.

10 mei: Vier jaar geleden viel Duitsland Nederland binnenvielen. Vanaf die dag heb ik dit dagboek elke dag bijgehouden.

De volgende dag: Deze avond komen er ongeveer 150 zware Engelse bommenwerpers over Dongen vliegen. Eén vliegtuig wordt uit de lucht geschoten en komt in het Broek terecht. De negen koppige bemanning weet zich met valschermen te redden. 

24 mei: Er zijn veel lucht gevechten. Eén Amerikaanse bommenwerper is op De Vaart gevallen. De lichamen van de zeven bemanningsleden zijn geborgen. 

28 mei: Opnieuw hebben de Duitsers scholen in Dongen in beslag genomen: de Vakschool, de Meisjesschool in Achterberg, het pensionaat en Overdonk

16 juni: Vergeldingswapen, V1, door Duitsland in de strijd gebracht Reuze bommen als vliegtuigen zonder bemanning.

19 juni: Vandaag is de overvalwagen van de Duitse Sicherheitsdienst in Dongen geweest. Er is op één persoon geschoten, maar die is kunnen ontsnappen. 

14 juli: Overal langs de weg in Dongen zijn Duitsers voor de verdediging gaten aan het graven. Met name in de Heidevelden staan op het ogenblik veel Duitse vrachtwagens. Op grote schaal worden fietsen gevorderd. 

27 juli: Vandaag zijn er weer zes NSB’ers op pad geweest om onderduikers op te pikken. Vijf jongens hebben ze opgepakt, één is er vrijgelaten

15 augustus: De Tommies hebben vandaag vliegveld Gilze-Rijen zwaar gebombardeerd. Er zijn meer dan 100 vliegtuigen geteld. Er is een ware bommenregen gevallen. De lucht zag zwart van de rook. Zo erg is het nog nooit geweest.

3 sept: Vandaag is het de verjaardag van broer Kees. Het is nu drie jaar geleden dat hij aan een langdurige longontsteking is gestorven op 11 december 1941. Die longproblemen heeft hij opgelopen in mei 1940 in de Peel Raamstelling. 

10 sept: Tommies hebben vandaag met mitrailleurvuur geschoten op een schip aan de loswal, De schipper en twee van zijn kinderen zijn gedood.

12 sept: Vannacht hebben de Duitsers de brug in het Broek in de lucht laten vliegen

16 sept: Vandaag is er consternatie in Dongen. Alle bewoners van de Heuvel, Kerkstraat en Julianastraat moeten ontruimen. En de Wilhelminastraat vanaf Janus van Loon tot het kanaal. Men mag niet meer achter deze huizen komen. Naar men zegt komen er tankwallen en mijnen te liggen. 

18 sept: Weer een dag van sensatie. 800 arbeiders zijn gaan werken. Ze moeten loopgraven maken in de Duiventoren. Overal staan Duitsers om de jongens op te pikken.

Jan Smans bezorgt krant bij Mevr, Baijens in de Sint Josephstraat